Bilişim teknolojilerinin ve otomasyon sistemlerinin bir araya getirilerek oluşan program-zaman-faaliyet kavramı durumudur. Yapay zeka, insanın düşündüğü davranış biçimlerini otomatik olarak faaliyete sokan sistemdir. Bu sistem günümüzde oldukça yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Bilgisayarlardan cep telefonlarına, navigasyonlardan otomasyon sistemlerine kadar bir çok alanda kullanılmaktadır. Yeni nesil teknoloji olarak gündeme gelen yardımcı otomatik pilot uygulaması İngiltere’deki savaş uçaklarında hayata geçirilecektir. Teknik olarak insan kontrolünün olmadığı zamanlarda, ya da kontrolün kaybedildiği zamanlarda devreye giren bu sistemler bazen hayat kurtarıcı bile olacaktır. Sanayide iş gücü bakımından tasarruf sağlamaktadır. İnsan ve yapay zeka ile bir çok sistem kontrol edilebilmektedir. Fakat artık yapay zekada pek çok alanda insanı kontrol edebilecek hale gelmiştir.
Yapay zekanın insanlar üzerindeki etkisini anlatmadan önce nedir bu yapay zeka sorusuna cevap aramak gerekir.
Kimdir bu insan ve yapay zeka?
Artificail Intelligence (Yapay Zeka); insanlarda ve hayvanlardaki zekanın aksine tamamen makinalar tarafından yönetilen zeka türüdür. İnsan zekasını taklit ederek geliştirilen yapay zeka zamanla kendini geliştirmiştir. Güçlenmiş yapay zeka olarak pek çok alanda insanların yerine geçmiştir. Güçlü yapay zeka biyolojik zekayı taklit ederek insan zekasının duyusal işlevlerini yerine getirerek davranış sergiler. Öğrenme ve öğretme, bilgisayar oyunları oynama, seçim yapma, karar verme gibi insan zekasının motor hareketlerini yerine getirmekte oldukça başarılıdır.
Günümüzde yapay zekanın geldiği son nokta
Yapay zekada en büyük devrim GTP-3′ tür. GTP-3 için en yeni sürüm “Yapay Zeka” da diyebiliriz. OpenAl tarafından geliştirilen GPT-3, Generative Pre-trained Transformer 3 yani “Üretken Önceden Eğitilmiş Transformatör 3” isminin kısaltılmış halidir.
(OpenAl; Elon Musk ve Sam Altman’ın kurucusu olduğu yapay zekadan kaynaklanan varoluşsal risk endişelerinden dolayı kurulan yapay zeka araştırma şirketidir.)
İnsanın düşünce tekniklerini geliştirmede yapay zeka kullanılır. Makinaların gelişmesiyle yapay zeka daha da güçlenir. Bugün yapay zeka hayatımızın her alanına yayılmış durumdadır. Sanayiden gıdaya, sağlıktan doğal yaşama kadar insanın var olduğu her yerde yapay zeka vardır.
GPT-3′ le birlikte yapay zeka büyük bir sıçrama yapmıştır. Tabi bu sıçrayışlar devam edecektir. Bilim her zaman kendini yenileyerek ilerler. GPT-3′ ten gelen veriler geleceğe doğru atılmış büyük bir adımdır. Bu her anlamda gelecek vizyonu için gerekli bir aşama olarak karşımıza çıkacaktır.
GPT-3‘ ün insan zekasını taklit ederek kendini geliştirmesi, tıpkı bir bebek gibi büyüyüp gelişmesi ama bunu saatler içinde yapması yapay zekanın geldiği noktayı göz önüne sermektedir, GPT-3 içeriğinde Wikipedia’ da dahil olmak üzere sayısız veriyi içinde barındırır, 2 saat 45 dakikalık bir filmi bir kaç dakikada izleyip analiz edebilir, aforizmalar yazabilir, röportaj yapabilir, kullanıcısı adına bilgi ve veri toplayabilir, sesimizi taklit edip bizim yerimize gerekli cevapları verebilir. Bunlar GPT- 3’ün yaptıklarının sadece küçük bir kısmı. Yapay zeka her geçen gün kendini yenilemeye devam ediyor. İleriye doğru sıçrayışların sonu yok gibi görünüyor. Yapay zeka ile gördüklerimizin çok ötesinde sonuçlar elde etmeye ve hızla gelişmeye devam edeceğiz. Bu ilerleme biraz korkutucu olsa da, ben yine de yapay zekanın geleceğe dönük gelişmesini memnuniyet verici buluyorum.
Yapay zeka gelmeden önce insan gücüyle çalışan hemen her şey artık makinalar ile yapılmaktadır, bu da işsizlik ve tabi ki yoksulluk anlamına gelir. Teknolojinin gelişmesi sağladığı kolaylıklar nedeniyle olumlu karşılanıyordu. Durum böyle olsa da insanı saf dışı bırakması nedeniyle iş gücü bakımından tehlikeli bir boyuta ulaşmıştır.
Yapay zeka faydalı mıdır yoksa zararlı mıdır?
Yapay zeka doğru kullanıldığında oldukça faydalıdır. Yanlış kişilerin elinde ciddi sıkıntılara neden olur.
Aslına bakarsanız yapay zekanın sadece duyguları yoktur. İyi ya da kötü olmak tıpkı insanda olduğu gibi yapay zekanın elindedir. Bu da onu programlayan insanın iyi ya da kötü olmasıyla alakalıdır.
Yapay zekayı yaratan güç onu insanlar üzerinde kullanmayı seçerse sonuçları acımasızca olacaktır. Elimizde ki telefondan tutunda evimizin bir köşesinde duran bilgisayar hatta bizim komutumuzla çalışan akıllı ev sistemleri ile yaşam artık çok daha kolaydır. Çocukluğumuzda izlediğimiz Jetgiller adlı çizgi filmde olduğu gibi artık yapay zeka hayatımızın içinde ve sadece uçan arabalarımız yok.
Bugün artık arabamızdan evimize kadar ısınmadan korunmaya kadar yapay zeka elimizin altında ya da biz onun elinin altındayız.
Yukarıda saydığım kriterler yapay zekanın iyi ve işe yarar yönleri ama iyi ve kötü denklemini göz ardı etmemek gerekir. Denklem bize iyi ve kötünün dengede olması gerektiğini söylüyor. Dante Denkleminde anlatılan fiziksel “1(-1) (Bir -Eksi Bir)” kuramına bakıldığında iyi-kötü dengesinin metodolojisini daha iyi anlayabiliriz. Dengeyle ilgili bilgiye sitede ki Dante Denklemi yazımdan ulaşabilirsiniz.
Eğer bir gün yapay zeka bize kızarsa yapacaklarının sınırı yoktur. Olasılık dahilinde olan tehlikeler arasında nükleer savaşlar, finansal çöküşler hatta insanlığın tehdit altında olduğu kitlesel yok ediciler gibi düşünmesi bile dehşet verici pek çok senaryodan söz etmek mümkün. Fakat en kötüsünü hayal ederken alttan alta ilerleyen, hatta en az diğerleri kadar korkutucu olduğunu düşündüğüm bir başka tehlike var, yapay zekanın insanlara ait verileri toplaması.
Yapay zeka bizlerin verilerini neden topluyor?
Bu soru uzun zamandır aklımı kurcalıyor. Yapay zeka veri toplamak için pek çok alanı kullanır, internet üzerinde yaptığımız her hareket insandan yapay zekaya veri akımı sağlar. Ama yapay zeka en çok veriyi kullandığımız sosyal ağlar sayesinde depolar. Yapay zekanın bize sunduğu pek çok kolaylıktan bir kaçı da sosyal medya kullanımıdır. Önceden az sayıda olan bu sosyal ağların günümüzde pek çok çeşidi bulunmaktadır. Bunların bir kısmı ücretsizken bir kısmının belli bir ücret ödeyerek kullanıcısı olabiliyoruz.
Sosyal medyada yapay zeka ve insanlar
Dünya genelinde en fazla kullanılan sosyal ağların başında Twitter, Facebook ve Instagram geliyor. Bu üç sosyal ağlar coğrafya gözetmeksizin yapay zekanın insanlar hakkında en çok veri topladığı alanlardır.
Bu ağlarda yaptığımız etkileşimler bizim karakter analizimiz için çok önemlidir. İletişimde olduğumuz insanlardan tutun da beğenilerimiz, paylaşımlarımız arşivlenmektedir. İnsana ve doğaya karşı tutumumuz, siyasi görüşümüz, cinsel tercihlerimize kadar her veriyi burada paylaşıyoruz. Tüm bunları da yapay zeka üzerinden yapıyoruz.
Sosyal platformların işleyişi tamamen kullanıcının tercihlerine bağlıdır. Yapay zeka algoritmaları kullanıcının alışkanlıklarını, beğenilerini, ziyaret ettiği profilleri takip eder. Hatta sosyal platformlar dışında ziyaret ettiği web sitelerinden veri depolar. Daha sonra bu verileri kullanarak her bir kullanıcıya ait özel profiller oluşturur. Böylece ilgi alanlarına ve etkileşimlere göre pek çok faktöre bağlı olarak insanları kategorilere ayırır. Kişinin sosyal ağlardaki tercihlerine göre veriler sunarak hakkında daha fazla bilgi akışı olmasını sağlar.
Sosyal medya platformlarının yapay zeka kullanmasının nedeni nedir?
Elbette yapay zekanın insanlığı yok etme dünyamızı ele geçirmek gibi bir amacı yok. Aksine amacı gün geçtikçe asosyalleşen insanları bir birine yakınlaştırmak. Mesafeler yüzünden görüşemeyen aile bireylerinin görüşmesine yardımcı olmaktır. Kopan insani bağları güçlendirmek, bilgi akışının hızı, bunlar sosyal medyanın nimetlerinden sadece bir kaçıdır.
Yapay zeka sosyal ağlar sayesinde bize bu konforu sunar. Ama karşılığında da bizden bir şeyler ister.
Bütün kişisel bilgiler yapay zeka sisteminin elinde bulunmaktadır. Adres, iş, finansal bilgilerimiz, özel anlarımız, yürüdüğümüz yollar dijital hafızanın içinde. Özellikle sosyal medya ile paylaştığımız fotoğraflarla kendimiz teslim ediyoruz. Sosyal platformlarda biriktirdiğimiz anılarımız belirli bir algoritma eşliğinde zaman zaman önümüze çıkıyor. Bunu bazen yapay zeka yapıyor bazen de diğer kullanıcılar bizi gündeme taşıyor. İşte iyi ve kötü burada da devreye giriyor. Bu bilgiler yapay zekayı elinde bulunduranın elindedir. Yapay zekayı dilediği gibi kontrol etme gücüne de sahiptir.
Sosyal medya ağlarını kullanırken kendimize şu soruyu sormalıyız!
Hangisi daha güvenilir? Yapay zeka mı, insan mı?
Yapay zeka ile her iletişime geçtiğimizde bize hakkımızdaki bilgilerin saklı tutulacağına dair garanti verir. Ancak verilen bu garantinin gerçek olduğu ve ne kadar doğru olduğunu bilmemiz mümkün değil.
Yapay zeka geçmişten günümüze hızla evrimleşerek bize ulaştı ve bizi geçip yıldızlara ulaştı. Bu yolculuğun sonu yok. Başka dünyaların varlığını, boyutlar arası yolculukları, çoklu evrenleri, yalnız olup olmadığımızı yapay zeka sayesinde öğreneceğiz. Belki de komşularımızla yapay zeka sayesinde iletişime geçeceğiz.
Bir sonra ki yazımda da yapay zeka ChatGPT ye sorduğum sorulara aldığım cevapları derledim.
Her zaman olduğu gibi bu konuda da iyimser olmayı tercih ediyorum ve geleceğe umutla bakıyorum.
