İngilizce adı “Factitous Disorder Imposed On Self” tir. Munchausen Sendromu, kendini ve çevresini olmayan bir hastalığa inandıran kişilerin tanımıdır. Bu sendroma sahip kişilerin amacı hasta rolü üstlenip etrafındakilerin ilgi ve alakasını üzerine çekmektir. Munchausen sendromu olan kişiler bu durumdan her hangi maddi bir çıkar sağlamayı düşünmezler. Amaçları sadece manevi ilgi ve şefkattir.
Munchausen Sendromu olan kişilerde görülen semptomlar
Bu sendromda en sık görülen semptomlar;
- Çeşitli eklem ve kas ağrıları,
- Hipoglisemi,
- Bulimia Nervoza (kusma hastalığı),
- İyileşmeyen yaralar,
- Enfeksiyonlar,
- Alerjen döküntüler olarak sayılabilir.
Bu durum hasta taklidi yapmaktan kendine zarar vermeye kadar değişebilir. Yapay bozukluğun altında yatan sebepler genelde çocukluk döneminde yaşanan travmalardır. Cinsel istismar ve ani kayıplar gibi psikososyal sorunlar olabilir.
Hastalığın genel risk faktörleri;
- Duygusal problemler
- Aile içi şiddet
- Çocukluk travmaları
- Sosyal problemler olarak sıralayabiliriz.
Yapay bozukluk nasıl teşhis edilir?
Yapay bozukluk sendromunda teşhis ve tanı koymak oldukça zordur. Hastanın genel davranış ve tavırlarındaki değişkenlik nedeniyle doktorların sıkça yanılgıya düştüğü görülür. Hastanın bu durumu yanlış teşhis olarak değerlendirilebilir. Yapay bozukluklarda tanı koymada ki en önemli zorluk hastanın sürekli yalan söylemesidir.
Olmayan ağrılar, yaralar varmış gibi acı çekiyor izlenimi bırakarak yanlış yönlendirmede bulunabilirler. Bunların yanı sıra sağlık hizmetlerinden şikayet etme, doktora ve yardımcıya yalancı yakıştırması yapma. Bu gibi sorunları kullanıp ilgi ve alaka görme çabası teşhis ve tanıda yanıltıcı sonuçlar çıkarabilir.
Yapay bozukluk sendromunda tedavi süreci hastanın bunu kabul etmesiyle alakalı olarak değişir. Kişi ancak kendini sorunlu olarak kabul ederse tedaviye karşılık verir. Aksi halde hem kendini hem de ona yardımcı olmak isteyenleri kandırır ve tedavi sonuç vermez.
Munchausen sendromunda hasta değişik semptomlar sergileyerek doktor ve bakım veren kişiler üzerinde ciddi zorluklar yaratır. Bu durum hastalık hastalığı olarak bilinen hipokondriyazis’den farklıdır. Çünkü hastalık hastası bireyler sağlık konusunda aşırı hassas olup bununla ilgili aşırı endişeli görünürler. Onların kasti olarak hasta olmak gibi bir çabaları yoktur. Gerçekten hasta olduklarına inanırlar. Munchausen sendromu, hasta olmadığını bilerek hasta olmaktır.
Fiziksel semptomlu düzmece bozukluk
Fiziksel semptomlu düzmece bozukluk tanısı konulan kişilerin ortak özellikleri vardır. Çoğunlukla eğitimli ve zeki olup, zekalarını tamamen kendi çıkarları doğrultusunda kullanmakta oldukça başarılıdırlar. Bu kişiler kendilerini dünyanın merkezi olarak görürler. Olan, yaşanan ne var ise onların etrafında yaşandığı sanrısı ile yaşarlar. Genel tanıma bakıldığında Munchausen ve narsisizim-kişilik bozuklukları arasında oldukça fazla benzerlik vardır. İkisinin de altında yatan en önemli etken kişilik bozukluğu ve yüksek egodur. Bu durum kişileri nitelikli kıskançlık sendromuna da iter.
Munchausen by proxy sendromu
Aile içinde Munchausen Sendromu nasıl etki gösterir?
Aile içinde görülen bu etkilere genel olarak “Munchausen by Proxy sendromu” adı verilmiştir. Hastalık literatürde bir tür çocuk istismarı olarak da yer almaktadır. Munchausen Sendromu yaşayan anne babalar çocuklarını olduğundan farklı göstermekte kullandığı görülmüştür. Çocuğunun özelliklerini abartarak anlatmak en yaygın görülen yaklaşımdır. Çocuğun en ufak bir rahatsızlığını bile ağır bir hastalık olarak yansıtmak gibi davranışlar gösterir. Burada amaç, bir şekilde mağdur anne – baba rolüne bürünmektir. Çocuğun üzerindeki ilgiyi kendi üzerine çekerek kendine pay çıkarmak ilgi çekmek için çocuğa fiziksel zarar vermekte sendromu tanımlar.
MSbP (Munchausen by proxy sendromu) olan kişiler, bakımı ile sorumlu oldukları kişilerin durumunu abartırlar. Özellikle çocuklarında gerçekte olmayan sağlık sorunlarının abartılı bir biçimde ifade ettikleri durumdur. Bunun için çocuğa zarar vermeyi bile düşünebilirler. Hatta çocuğun test numunelerini değiştirip çocuğun daha da hasta olmasını sağlayabilirler. Daha sonra kişiyi hasta veya yaralı olarak gösterirler. Davranış, bakıcıya belirli bir fayda sağlamadan gerçekleşir. MSpB sendromunda kişilerin yaralanması ya da ölümüne sebep olacak davranışlar sergiler.
Hastalık literatüre nasıl girdi?
Hastalık adını 18’inci yüzyılda yaşamış olan Baron Munchausen’dan almıştır.
Baron Munchausen katıldığı 1735-1739 Osmanlı-Rus-Avusturya Savaşı’nda yaşadıklarını çevresine abartılı bir şekilde anlatmakla ünlenmiştir. Daha sonra Munchausen’in anlattıklarının yalan olduğu ortaya çıkmıştır. Bu durum Karl von Munchausen’i alay konusu yaparak daha da ünlenmesine neden olmuştur. 1951 yılında Richard Ajan John Asher bir grup insanda yaptığı gözlem sonucu hastalığı Munchausen Sendromu olarak tanımlamış ve sendroma isim babalığı yapmıştır.
Tarihi kişiliklerde Munchausen Sendromu
Tarihte, ünlü kişiliklerin biyografisi incelendiğinde bu sendromun izleri görünür. Ancak “Geçmişten günümüze Tiranlık” yazımda da bazı diktatörlerin benzer tanımlar içinde olduğu görülebilir.
Sonuç
Etrafımda gözlemlediğim kadarıyla Munchausen sendromu ve by Proxy durumu yaşayan pek çok insan var. Özellikle çocukların kullanıldığı vakaların daha fazla olduğu gerçeğini de belirtmek isterim. Gerek gerçek hayatta, gerekse sosyal medya üzerinden kendilerini ve çocuklarını kullanarak ilgi odağı olmayı amaçlarlar. Bu onlarda duygusal olarak tatmin olma hissi yaratır. Bunu yaşayan pek çok kişi olduğunu düşünüyorum. Yeni jenerasyon ise bunun böyle olması gerektiğinin bilinciyle doğup büyüyor. Bir sorunu olduğunu kabul etmeyi korkaklık olarak algılayan insanlar sorunu normale indirgiyor.
Her şey de olduğu gibi Munchausen Sendromununda farkındalık ile üstesinden gelineceğini düşünüyorum.
Zaman ayırıp okuduğunuz için teşekkür ederim.
